GMY’miz Zeynep Yasemin Tekşen Altaş PARA Dergisinin sorularını yanıtladı.

Ödeme teknolojileri önümüzdeki 5 yılda sizce nasıl, nereye doğru evrilecek, öngörünüz nedir?
Kağıt para ile başlayıp, veresiye borç takibini oluşturan ödeme süreçleri; yerini kart ve pos teknolojilerine bırakarak, hem işletmelere hem de bireylere güvenli bir nakit akışı sağlamıştır. Günümüzde, mobil dünya ile birleşen bu teknolojiler; Mobil cüzdan, Kare Kod, HCE, SoftPOS, 3D Secure gibi uygulamalar ile farklı bir boyuta evrilme sürecindedir. Ödeme alışkanlıklarının değişme ivmesi, bu sürecin gelişmesinin en önemli faktörü olarak görülmektedir. Yaşadığımız pandemi ile birlikte çok hızlı değişen hayat standartlarımız, bizleri daha fazla e-ticaret işlemi ve temassız işlem yapmaya zorlamıştır. Sonrasında oluşan çip krizi ise, mobil cihazların daha fazla ödeme aracı olarak kullanılması gereksinimini ortaya çıkarmıştır. Bununla birlikte, ülkelerin ilgili regülatörlerinin yaptığı kural değişiklikleri, farklı uygulamaların ve kuruluşların da ortaya çıkmasını sağlamıştır. Artık ödeme yapıları kurmak için bankalara ek olarak, ödeme kuruluşları ve farklı mobil cüzdan uygulamaları da kullanılabilir hale gelmiştir. API bankacılığı regülasyonlarının gelişmesi ile birlikte artık tüm finansal kuruluşların ödeme altyapıları, mobil cihazlardaki tek bir uygulama ile yönetilebilir hale gelerek, müşteriye ödeme tercihi esnekliği kazandırmıştır. Bu durum; bireysel müşterilerin, farklı bankalara ait bir çok kartı bulundurma zorunluluğunu ortadan kaldırarak, tüm ödeme işlemlerini mobil cihazlarından yönetebilmesinin yolunu açmıştır. Önümüzdeki süreçlerde henüz bankacılık/ödeme dünyasına girmemiş bireyler ve kurumlar da bu yapıya dahil olacak. Bu durum ülkeler adına daha kontrol edilebilir bir ekonomik düzen anlamına geliyor. Diğer tarafta önümüzdeki teknolojik gelişmeler, mobil cihazların da kullanımını azaltıp, biyometrik ödeme çözümleri ve çeşitli giyilebilir veya tanımlanabilir ödeme çözümlerinin kullanımını artıracağını gösteriyor. Eş zamanlı olarak, daha aktif ve hızlı hareket edebilen küçük ödeme kuruluşları, bankalara karşı daha kullanılır hale gelecektir. Bu durumda servis bankacılığı altyapısını geliştiren bankalar daha avantajlı hale gelecektir. Bununla birlikte gücü olan hükümetler; tüm dünyada kullanılabilen EMV teknolojisine hâkim regülatörlerin maliyetini ve kural baskısını azaltmak için kendi yerel ödeme çözümlerini kullanma noktasında agresif hareket edeceklerdir. Ancak, takas ve harcama itirazı bakımından dünyada en güvenilir görünen bu yapılar, uluslararası işlemler için uzun bir süre daha kullanıma devam edecektir. Bu süreci, benzer güvenilirlik seviyesinde ve daha ucuz işletebilen uluslararası kurumlar, daha önde yönetme imkanı bulacaktır.

2022’de globalde fintek yatırımları düşerken borsa değerlemeleri de düşmeye başladı. Fintekler ayakta kalmak için nasıl bir yola girmeli? Finteklerin ayakta kalmak için ne tür işbirliklerine ihtiyacı var?
Yaşanılan pandemi ve süregelen siyasal gelişmeler ışığında, artan enflasyon ve yükselen faiz oranları etkisi ile fintek yatırımları azalmış görünüyor. Bu durumun eski haline dönmesi için biraz daha zamana ihtiyaç olması bekleniyor. Finteklerin daha genç kitleye hitap edebilmesi ve bankalara göre teknoloji/ürün geliştirme noktasında daha esnek ve hızlı hareket kabiliyetlerinin olması, onlara büyük avantaj sağlıyor. Diğer taraftan karşılarına çıkan büyük reklam maliyetleri ve güvenilirlik endeksi onlar için ciddi engel teşkil ediyor. Bu noktada fintekler, sahip olduğu avantajlar ile bankaları ikna ederek, onlarla daha yakın iş birliği kurmaları, kendi süreklilikleri için kaçınılmazdır. Bankaların kendi bünyesinde geliştirip kullandırdığı hizmetleri kendi üstüne alarak, kazan kazan modeli oluşturabilirler. Böylece; fintekler, bankaların yüksek marka değeri ile beraber oldukları için daha fazla güvenilir ve daha geniş kitleler tarafından kullanılabilir hale geleceklerdir. Bankalar ise bir takım geliştirme ve yaygınlaşma maliyetlerinden kurtularak, kendi kuruluş temeline daha yakın işlere öncelik verebilecek ve daha fazla finansal ürün kullandırabileceklerdir.

Finteklerin yola ilk çıkıştaki 'bankacılığı kökten bitirmek' sloganı altındaki yıkıcı inovasyon iddiası sizce ne durumda?
Günümüze kadar gelişen süreçte; finteklerin, bankaların sahip olduğu finansal güç ve güveni karşılama da zorlandıkları görünüyor. Bankacılık faliyetleri, farklı isimler altında yürütülebilen bir süreç olmakla beraber; tüm bu kurumların bir biri ile bağlantılı olması ve belirli regülasyonlar ile kontrol ve yaptırım altında olması daha önemli görünüyor. Finansal süreçlerde yaşanılan bu güven duygusu ve bireylerin bazı haklara ve güvenli finansal ortama sahip olması, bankaları şu an için daha tercih edilebilir kılıyor. Bankacılığı bitirmek yerine, onların yeteneklerini kullanarak daha inovatif çözümler ortaya çıkarmak, müşteri deneyimini ve iş modelini sunmaya yönelik çalışmalar, finansal hayata daha kalıcı çözümler sunacaktır. Bu değişimi yakalayan fintekler, büyüme ivmesi ile banka halini alabilirler. Dolayısı ile değişen sadece isim olup yapılan iş yine bankacılık olacaktır.