Ülkemizde ödeme hizmetleri ve e-para kuruluşları ile ilgili ekosistem hızla şekilleniyor. Hem regülatif yapının düzenlenmesi hem de lisans alan yeni kuruluşların oyuna katılması ile birlikte 2022 hızlı geçecek gibi görünüyor. Gelin isterseniz hep birlikte bu ekosistemin hem regülasyon tarafına hem oyuncularına hem de teknolojik altyapı ihtiyaçlarına birlikte bakalım.

Yasal Düzenlemeler

Bu konuda ilk bilinmesi gereken; 2013 yılında yürürlüğe giren 6493 sayılı “Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun”un ödeme hizmetleri ve e-para kuruluşları hakkındaki temel mevzuatı oluşturduğu gerçeğidir. Kanuna ek olarak aşağıdaki “Yönetmelik” ve “Tebliğ”ler de düzenleyici rol oynamakta ve toplamda aşağıdaki gibi bir regülasyon listesi ortaya çıkmaktadır:

• 6493 Sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun
• Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para İhracı ile Ödeme Kuruluşları ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Yönetmelik ve ekleri
• Ödeme Kuruluşları ve Elektronik Para Kuruluşlarının Bilgi Sistemlerinin Yönetimine ve Denetimine İlişkin Tebliğ ve ekleri
• Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliği’nde (Sıra No:5) Değişiklik Yapılmasına İlişkin Tebliğ (Sıra No: 16)

Ayrıca, elektronik para kuruluşlarının lisans almalarına ilişkin başvuru merci ve yetkili makamı 01 Ocak 2020 tarihi öncesinde Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) iken bu yetki 1 Ocak 2020 tarihinden itibaren T.C. Merkez Bankası’na devredilmiş bulunmaktadır.

Kanunda geçen tanımlara göre;

Ödeme kuruluşu, ödeme hizmeti sağlamak ve gerçekleştirmek üzere 6493 sayılı Kanun kapsamında yetkilendirilen tüzel kişidir. Temel faaliyetleri:

1. Online ödeme servisi sağlamak (temel faaliyet),
   • Web tabanlı kredi kartı ödeme servisleri,
   • Mobil tabanlı kredi kartı ödeme servisleri,
   • OTP / TOTP, auth, provizyon alma, iptal etme, ters ibraz (chargeback),
   • B2B tahsilat servisleri (bayi / alt bayi tahsilat akışı),
2. Para transferi (Havale / EFT) – (faaliyet izninin kapsamına bağlı),
3. Fatura tahsilatı yapmak (faaliyet izninin kapsamına bağlı),
4. Ödeme noktaları kurmak (faaliyet izninin kapsamına bağlı ),
5. Dolandırıcılık koruma servisi sağlamak,
6. Kart saklama hizmeti sağlamak (teknik standartlara sahip olmasına bağlı),
7. Raporlama, muhasebeleştirme yardımcı araçları sağlamak,
8. Kolay entegrasyon araçları sağlamak olarak sıralanabilir.

Ödeme kuruluşlarının kredi verme, elektronik para ihracı veya başkaca ticari faaliyette bulunması kanunen yasaklanmıştır. TCMB tarafından yayınlanan güncel lisanslı ödeme kuruluşları listesine buradan ulaşabilirsiniz.

Elektronik para kuruluşu ise, kanun kapsamında elektronik para ihraç etme yetkisi verilen tüzel kişiyi ifade etmektedir. Kanunen elektronik para; “ihraç eden kuruluş tarafından kabul edilen fon karşılığı ihraç edilen, elektronik olarak saklanan, bu kanunda tanımlanan ödeme işlemlerini gerçekleştirmek için kullanılan ve elektronik para ihraç eden kuruluş dışındaki gerçek ve tüzel kişiler tarafından da ödeme aracı olarak kabul edilen parasal değer” olarak tanımlanmıştır.

Hemen bir dipnot ile belirtelim ki, sanal para ile elektronik para birbirinden farklıdır. Avrupa Merkez Bankası tanımına göre sanal para “Herhangi bir merkez bankası, kredi kuruluşu ya da e-para kuruluşu tarafından ihraç edilmemiş ve bazı durumlarda paraya alternatif olarak kullanılabilen varlığın sanal temsili”dir (ECB, 2015, s.6). En önemli fark şudur ki sanal para bir merkeze veya bir kuruluşa bağlı değildir, elektronik para ise bir ödeme kuruluşuna bağlıdır.

Elektronik para kuruluşlarının yapabileceği iş ve işlemler ise Yönetmelik’te düzenlenmiştir. Buna göre;

1. Elektronik para ihraç edilmesi,
2. Kanunun 12’nci maddesinin birinci fıkrasında sayılan ve aldığı lisans kapsamında ödeme hizmetlerinin sunulması,
3. Sadece ödeme hizmetinin sunulmasıyla ilgili olmak kaydıyla döviz alış satış işlemleri,
4. Elektronik paranın ihracı veya ödeme hizmetlerinin sunulması ile ilgili olan ve ödeme hizmeti sağlayıcılarının faaliyetlerini güvenli kılan ve kolaylaştıran kart saklama, kart verilerinin işlenmesi,
5. Suistimal ve dolandırıcılık önleme gibi ödeme hizmetlerini tamamlayıcı nitelikte olan yan hizmetler,
6. Elektronik paranın ihracı veya ödeme hizmetleri ile ilgili eğitim ve danışmanlık hizmetleri,
7. Kanunun 2’nci bölümünde yer alan hükümlere uyulması koşuluyla ödeme sistemlerinin işletilmesi faaliyetlerinde bulunabilirler.

Burada sayılanlar dışında herhangi bir faaliyette bulunulması yasaktır. TCMB tarafından yayınlanan güncel lisanslı e-para kuruluşları listesine de buradan ulaşabilirsiniz.

Yasal düzenlemeler kısmında en son güncelleme, Resmi Gazete’de 22.01.2022 tarihinde yayımlanan tebliğ ile yapıldı. Bu tebliğ ile birlikte, ödeme ve elektronik para kuruluşlarının asgari öz sermaye yükümlülüğü tutarları artırılmıştır.

Tebliğ ile birlikte asgari öz kaynak yükümlülüğü tutarları:

• Fatura ödemelerine aracılık edilmesine yönelik hizmetler sunan ödeme kuruluşları için 3 milyon TL’den 5.5 milyon TL’ye,
• Ödeme kuruluşları (mühnasıran hesap bilgisi hizmeti sunanlar hariç) için 5 milyon TL’den 9 milyon TL’ye,

• Elektronik para kuruluşları için 13 milyon TL’den 25 milyon TL’ye yükseltilmiştir.

Yapılan son düzenlemeler ışığında getirilen diğer önemli yenilik ve değişikliklere de özetle aşağıdaki listeden göz atabiliriz:

• Lisans alma süreci 3 aşamalı bir yapıda tasarlanmıştır.
  • Kuruluş İçin Ön Başvuru Aşaması
  • İstihbari İnceleme Aşaması
  • Nihai Onay Aşaması
• Açık bankacılık kapsamındaki ödeme hizmetlerinin teknik ve operasyonel süreçleri belirlenmiştir.
• Dolandırıcılık / kötü niyetli kullanım faaliyetlerinin önlenmesi için BKM nezdinde bir işyeri kayıt sistemi kurulmaktadır.
• Ergin olmayanlara yönelik katı iş kuralları belirlenmiştir.
• Ödeme fonları koruma hesapları için nemalandırılma imkanı getirilmiştir.
• Ödeme ve elektronik para kuruluşlarının pay sahibi olabileceği şirketler sınırlanmıştır.
• Yurtdışındaki tüzel kişiler ile iş birlikleri katı kurallara bağlanmıştır.
• Ödeme hizmetlerinde uzaktan müşteri edinimine ilişkin esaslar belirlenmiştir.
• Döviz cinsi işlemlerle ilgili kısıtlamalar getirilmiştir.
• Yıllık işlem hacmi 50 milyon TL’yi aşan sınırlı ağ istisnası kapsamındaki şirketlere raporlama yükümlülüğü getirilmiştir.

Ayrıntılı incelemeye şuradan bakabilirsiniz ama genel olarak incelendiğinde, kuruluşların yükümlülükleri ile banka bilgi sistemlerinin yükümlülükleri büyük ölçüde paralel hale getirilmiştir.

Özellikle öz sermaye yükümlülüğü ile ilgili değişen tutarlar 1 Nisan 2022 tarihi itibarı ile geçerli olacak. Dolayısı ile lisans alma çalışmaları devam eden şirketler için bu tarih milat olma özelliği taşıyor ve çoğu şirket lisans alma sürecini tamamlamaya çalışıyor diyebiliriz.

Architecht, ödeme şirketi ya da elektronik para kurmak isteyen şirketlerin ihtiyaç duyduğu altyapıyı tek bir platformda sunuyor

Architecht’in bankacılık alanında sahip olduğu tecrübeyle geliştirdiği Airplatform ürünü, ödeme kuruluşu ya da elektronik para faaliyet alanında hizmet vermek isteyen kurumlara ihtiyacı olan tüm teknolojik altyapıyı uçtan uça tek bir platformda sunmaktadır.

Airplatform elektronik para ve ödeme şirketlerine ödeme (payout), ağ geçidi (gateway) ve nakit yönetimi gibi işlemlerin altyapısını sağlamanın yanı sıra, SaaS modeliyle de hizmet sunarak maliyet optimizasyonu sunabilecek. Airplatform müşterileri bulut tabanlı çözüm sayesinde kullanıcılarına 7/24 kesintisiz ve hızlı bir şekilde hizmet verebilecek.

Airplatform ürününün temel iddiasını, elektronik ortamda yapılan tahsilatları kolaylaştırmak, kurulum sürecini kolaylaştırmak, çeşitli entegrasyon olanakları sağlamak ve dolandırıcılık koruma servisleri gibi ek servisler sunabilmek olarak sıralayabiliriz.