Kullanıcı Deneyimi (UX) Tasarımcısı ve Yazılım Geliştirici Oranı Ne Olmalıdır?

Kullanıcı Deneyimi (UX) Tasarımı terimi, bilişsel psikolog ve tasarımcı Don Norman’ın terimi icat ettiği 1990’lardan beri kullanılmaktadır. Son yıllarda da herkesin yatırım yapmak istediği bir alan olup, projelerin önemli bir parçası olduğu kabul görmüştür. Kullanılabilirlik, kullanıcı arayüzlerinin kullanımının ne kadar kolay olduğunu değerlendiren bir kalite özelliğidir. “Kullanılabilirlik” kelimesi, tasarım sürecinde kullanım kolaylığını geliştirmeye yönelik yöntemlere de atıfta bulunur. Kullanılabilirliği geliştirecek olan da Kullanıcı Deneyimi Tasarımcılarıdır.

***

Görsel: Vecteezy

Kullanıcı Deneyimi (UX)

Kullanıcı deneyiminin (UX) resmi tanımı “Bir sistem, ürün veya hizmetin kullanımından ve/veya beklenen kullanımından kaynaklanan kullanıcı algılarının ve yanıtlarının birleşimi (ISO 9241-110:2020, alt bölüm 3.9)” ⁽¹⁾ şeklindedir.

Kullanıcı deneyimi tasarımı, kullanıcının ürünle ilgili deneyimini olabildiğince iyi hale getirmekle ilgilenir. Kullanıcıları ilgilendikleri bir siteye veya uygulamaya çekmeyi, sonrasında oraya vardıklarında bir görevi baştan sona olabildiğince kolay ve eğlenceli hale getirmeyi amaçlar. Örneğin; ana sayfadan kategori sayfasına, oradan da ürünü satın almaya kadar geçen süreci basit ve keyifli hale getirir.

Ürünlerin ve sistemlerin iyi bir kullanıcı deneyimi sağlaması her zamankinden daha önemli hale gelmiştir. Bir zamanlar lüks ya da ek bir masraf olarak görülen kullanıcı deneyimine odaklanmak, artık en başarılı şirketler tarafından başarı ve yeniliğin anahtarı olarak kabul görüyor. Google, iPhone, iPad ve Amazon Kindle gibi örnekler, kullanıcı deneyiminin önemli bir ürün farklılaştırıcısı olduğunu kanıtlamıştır. Tüketiciler ürünleri tasarımlarına, kullanılabilirliklerine ve çekiciliklerine göre satın alacak ve kullanacaklardır. İyi tasarlanmış ürünlere yönelik bu beklenti kurumsal yazılımlardan da beklenir oldu.

***

Görsel: Freepik

Tasarım Neyi Çözmeli

Kullanıcı deneyimi, şirketlerin iş yapma biçimini şekillendiren kilit bir faktör olarak artık kabul görüyor. Eskiden de kullanıcı deneyimi vardı, ancak günümüzde işletmeler kullanıcı deneyiminin gelişim, büyüme ve kârlılık için vazgeçilmez bir unsur olduğunu kabul ediyorlar. Daha önceleri organizasyon merkezli kullanıcı deneyimi yaklaşımı benimsenirken şimdilerde kullanıcı / müşteri merkezli bir yaklaşım benimseniyor. Başarının müşterinin ihtiyaçlarının karşılanmasıyla ve hatta bu ihtiyaçların kusursuz bir şekilde karşılanmasıyla elde edileceği kabul görüyor. Unutmayın ki iyi kullanıcı deneyimi bunu yapmanıza yardımcı olur.

Google Maps – “Müsaitlik Durumunu Kontrol Et” buton metnini gösteren ekran görüntüsü

Kullanıcı lehine kusursuzlaştırmaya örnek olarak Google’ın otel arama sayfasındaki iki kelimeyi nasıl değiştirdiğini gösterebiliriz. Araştırma yoluyla, kullanıcıların seçenekleri değerlendirdiği ve farklı konaklama ve fiyatların yer aldığı, tüm artılarını ve eksilerini incelediği aşamada Oda Ayırt butonu metninin fazla taahhütkar göründüğünü keşfettiler. Buton metnini “Müsaitlik durumunu kontrol et” olarak değiştirdiler ve kullanıcıların beklentilerini karşılayarak mesajın doğru bir şekilde ulaşmasını sağladılar. Bu küçük değişikliğin kullanıcı etkileşiminde %17’lik bir artış sağlaması dikkat çekicidir. ⁽²⁾

Özetle, yapılan tasarım organizasyonun isteğini mi yoksa kullanıcının isteğini mi çözüyor? Eğer kullanıcının ihtiyacı çözülüyorsa doğru yoldasınız demektir.

***

Görsel: Freepik

Kullanıcı Deneyimi İçin Yapılan Yatırım Kârlılığı Artırır

Rakamlara baktığımızda, UX tasarımına yapılan yatırımın her büyüklükteki ve tüm sektörlerdeki şirketler için finansal bir kazanç olduğu açıktır.

408 farklı şirketle yapılan 2016 tasarım araştırması ⁽³⁾, bir şirketin tasarıma ne kadar çok yatırım yapar ve odaklanırsa, o kadar fazla satış yaptığını, müşteriyi elde tutma ve müşteri katılımının o kadar yüksek olduğunu ve ürün döngülerinde o kadar hızlı ilerlediğini ortaya koydu. Tüm bunlar, yalnızca UX tasarımını ve daha da önemlisi kullanıcıyı işlerinin merkezinde tuttukları için olabiliyor.

Kullanıcı deneyimi için yapılan yatırımlar, çeşitli şekillerde yatırım getirisini artırır. Bunu destekleyecek bazı verilere aşağıda bakalım.

Forbes için Andrew Hogan, Deanna Laufer, David Truog, William Willsea ve Rachel Birrell tarafından hazırlanan The Six Steps For Justifying Better UX araştırmasına⁽⁴⁾ göre, UX için harcanan her 1 dolar, 100 dolar geri dönüş sağlıyor.

Kullanıcı deneyimini geliştirerek satışlarını artıran şirketlere örnekler:

Firma	Fayda	Detaylar
Bank of America	Yeni müşteri kaydı %45 arttı	Online müşteri kayıt sürecinin kullanıcı merkezli yeniden tasarımının ardından Bank of America, online bankacılık müşterilerini %45 oranında artırdı.
American Eagle Outfitters	Satışlar %53,6 arttı	American Eagle Outfitters, yeniden tasarlanan web sitesinin lansmanından sonraki ayda satışlarını %53,6 artırdı.
Anthropologie	Satışlar %24 arttı	Giyim perakendecisi Anthropologie, ödeme sürecini kolaylaştıran bir UX yeniden tasarımıyla satışlarını %24 artırdı.
Microsoft Bing	Reklam geliri 80 milyon dolar arttı	Microsoft’un arama motoru Bing üzerindeki araştırması, bağlantı renginin bir güven duygusu yansıtmadığını buldu. Rengi daha koyu bir maviye çevirdiler ve bunun en az 80 milyon dolarlık ek reklam geliri sağladığını hesapladılar.
WallMart	Ziyaretçi sayısı %214 arttı	WallMart’ın e-ticaret sitesini yeniden tasarlaması, ziyaretçi sayısında %214’lük bir artışla sonuçlandı. Müşteri anketlerinde, kullanım kolaylığı ve müşteri güvenini teşvik etmede iyi puan aldı.

Verilerden de gördüğümüz üzere işleri güzelleştirmek için değil, kârlılığı artırmak için UX tasarım uzmanlarını işe almak gerektiğinin altını çizmeye gerek yok.

Kullanıcı deneyimini etkili sunamayan şirketler daha düşük memnuniyete, daha az satış tekrarına ve daha düşük gelire sahiptir. Daha çok kazanç için kullanıcı odaklı bir deneyim sağlanmalıdır, eğer bunu siz sağlamazsanız rakipleriniz sağlayacaktır.

UX tasarımına yatırım yapmanın olumlu etkisini destekleyen daha fazla kanıt, Dr. Susan Weinschenk tarafından⁽⁵⁾ ortaya kondu. Weinschenk, yazılım geliştirmeye her yıl dünya çapında 1 trilyon dolar harcandığını söyleyerek şunları belirtiyor:

Asıl amacını karşılamadığı için vazgeçilen proje sayısı %15’e varıyor ki bu da dünya çapında 150 milyar dolara tekabül ediyor.
Önlenebilir hataları olan bir projeyi revize ederek düzeltmeye çalışan geliştiricilerin harcadığı süre %50’dir.
Geliştirmeden sonra bir hatayı düzeltmenin maliyeti, geliştirmeden önce düzeltmenin maliyetinin 100 katıdır.
Projelerin başarısız olmasının 12 nedeninden 3’ü kullanıcı deneyimi hatalarına bağlanıyor.

Kullanıcı deneyimini sürekli optimize etmek gerekir, gönülsüz girişimler olamaz, ya içeridesinizdir ya da dışarıdasınızdır. Kullanıcı deneyimi tek seferlik bir olay değildir, her işletmenin uzun vadeli stratejisinin sürekli bir parçası olmalıdır.

***

Görsel: Freepik

Projelerde Doğru UX Tasarımcısı – Yazılım Geliştirici Oranı

Kullanıcı deneyimi geliştirmeleri ve iyileştirmeleri kendiliğinden gerçekleşmez. Daha iyi bir deneyim yaşatmaya yardımcı olmak için yeterli sayıda kullanıcı deneyimi tasarımcısına sahip olmanız gerekir. Peki ekiplerinizde doğru kullanıcı deneyimi tasarımcısı sayısı kaçtır?

Bu sorunun maalesef net bir cevabı yoktur. İhtiyacınız olan “kullanıcı deneyimi tasarımcısı” sayısı, ürününüzün ve kuruluşunuzun ihtiyaçlarına bağlıdır. Yapılan araştırmalarda elde edilen bazı sonuçlara bakalım.

Dr. Jeff Sauro, yaptığı araştırma sonucunda⁽⁶⁾ araştırmacı – tasarımcı – geliştirici oranının şirketlerde sırasıyla 1:5:100 oranında olduğunu ortaya koymuştur.

Şekil 1. 2017 yılında Dr. Sauro tarafından yapılan araştırmaya göre araştırmacı – tasarımcı – geliştirici oranları.

Dr. Sauro’nun tespitinden sadece 3 yıl sonra 2020 yılında Nielsen Norman Group’un yaptığı ankette⁽⁷⁾ araştırmacı – tasarımcı – geliştirici oranının şirketlerde sırasıyla 1:5:50 oranına geldiği ortaya konmuştur. Bu harika bir sonuç. Bu oran 3 senede tasarımcıların şirketlerde sayılarının artığı anlamına geliyor.

Şekil 2. 2020 yılında Nielsen Norman Group tarafından yapılan araştırmaya göre araştırmacı – tasarımcı – geliştirici oranları.

Dr. Sauro’nun araştırmasına göre yine şu veriler şirketlerin tasarımcı sayılarına bakışıyla ilgili bazı ipuçları veriyor:

Kuruluşlar, kullanıcı deneyimi tasarımcılarına kullanıcı deneyimi araştırmacılarından daha fazla öncelik veriyor gibi görünüyor. Veriler, çoğu durumda, bir kuruluşun özel bir kullanıcı deneyimi araştırmacısı olmadan önce en az 5 tasarımcıya sahip olduğunu gösteriyor (araştırmacıların tasarımcılara oranı 1:5).
Birçok çalışan şirketlerindeki tasarımcı – geliştirici oranını bilmiyor, özellikle büyük şirket çalışanları.
Küçük veya yeni kurulan şirketler, büyük veya yıllardır faaliyet gösteren şirketlerden daha düşük oranlara sahiptir (Oranın düşük olması daha fazla tasarımcı oranına sahip olduğu anlamına geliyor). Büyük şirketler genellikle daha yüksek maaşlarla daha fazla UX personeli işe almak için bütçeye sahipken, küçük ve genellikle daha yeni kurulmuş şirketlerin yazılım geliştirici başına daha yüksek sayıda UX personeli (tasarımcılar ve araştırmacılar) konsantrasyonuna sahip olma eğiliminde olduğu görülüyor. Bu durum büyük kuruluşların UX’e daha fazla önem verdiğini gösterebilir de göstermeyebilir de. UX personelinde azalan bir getiri olabilir. Daha olgun kuruluşlar için, muhtemelen daha az ürün değişikliği ile tasarım ve araştırmaya daha az ihtiyaç vardır, ancak yine de bakım ve ilgili geliştiricilere ihtiyaç vardır.

Aşağıdaki görselde, altı şirketin 2017’deki tasarımcı – geliştirici oranlarına ve bunun 5 yıl öncesine kıyasla nasıl değiştiğine ilişkin istatistikleri⁽⁸⁾ görebilirsiniz. Büyüme şaşırtıcı derecededir.

Aşağıda görebileceğiniz gibi, Atlassian gibi şirketler 2012’de 1 tasarımcı – 25 geliştiriciden 2017’de 1 tasarımcı – 9 geliştiriciye geçti. Uber’in tasarım ekibi 2012’den bu yana 70 kat büyüdü ve şu anda 1 tasarımcı – 8 mühendisi hedefliyorlar. Diğer şirketlerin değerlerine göz atın:

Araştırmalar sonucu elde edilen verilere bakıldığında sizin de gördüğünüz üzere kullanıcı deneyimi tasarımcılarının yazılım geliştiricilere net bir oranı yoktur. Doğru oran şirketiniz ve iş ihtiyaçlarınızla oluşacaktır. Verilerin bize gösterdiği bir gerçek var ki her geliştirilen yazılım ürünü için kullanıcı deneyimi tasarımcıları geliştirme sürecinin bir parçası olmalıdır. Gelişim, büyüme ve kârlılık için bu gereklidir.

Hem yazılımcı hem kullanıcı deneyimi rolü için işe alım yapan bir şirkete önerim, önce ihtiyaç duyulan yazılım geliştiricilerinin sayısını belirlemek olmalıdır, zaten genellikle ilk önce bu yapılır ve UX yöneticisi rolünü üstlenebilecek seviyede bir UX tasarımcısını işe alarak sonrasında da ürünleri, gelecek projeleri ve uygulamaları vb. gördükten sonra UX tasarımcısıyla birlikte iş gücünü belirlemek olacaktır.