Önceki
Dijital çağın hızla gelişmesiyle birlikte, kullanıcı deneyimi (UX) modern teknolojinin temel yapı taşlarından biri haline gelmiştir. Günümüzde bireyler, zaman yönetimi ve verimlilik açısından en iyi çözümleri sunan dijital platformları tercih etmektedir. Kullanıcıların ihtiyaçlarını anlamaya ve bunlara en uygun çözümleri sunmaya odaklanan UX tasarımı, iş süreçlerinden günlük yaşama kadar geniş bir etki alanına sahiptir. Peki, UX nedir ve dijital dünyadaki rolü nasıl şekillenmektedir?
Şekil 1: UX Wireframe
UX Nedir?
“Kullanıcı deneyimi” (UX) terimi ilk olarak 1990'lı yıllarda, Don Norman tarafından Apple için çalışırken kullanılmıştır (Sirk, C.). Uluslararası Standartlar Organizasyonu'na (ISO) göre UX, "bir kişinin bir ürün, sistem veya hizmeti kullanmasından kaynaklanan ya da kaynaklanması beklenen algı ve tepkilerdir" (ISO 9241-210). Kullanıcı deneyimi tasarımı, kullanıcıların psikolojik, sosyolojik ve demografik durumlarını dikkate alarak, ihtiyaçlarına en uygun çözümleri sunmayı amaçlayan bir süreçtir.
UX’in Hayatımıza Etkileri
Kullanıcı deneyimi, pandemi süreciyle birlikte kritik bir öneme sahip olmuş ve dijital ekosistemdeki dönüşümün temel taşlarından biri haline gelmiştir. Gündelik işlemlerin online platformlar aracılığıyla gerçekleştirilmesi zorunluluğu, UX'in işlevselliğini ve kullanıcı memnuniyeti üzerindeki etkisini daha da belirgin hale getirmiştir. E-ticaret, bankacılık, eğitim ve sağlık sektörlerinde, kullanıcı dostu ve erişilebilir arayüzlere sahip uygulamalar tercih edilerek, UX'in önemi bir kez daha somut verilerle desteklenmiştir.
- E-Ticaret ve Market Uygulamaları: Pandemi sürecinde, Getir, Trendyol Hızlı Market gibi uygulamalar kullanıcı deneyimine öncelik vererek büyük başarı elde etmiştir. Statista’nın 2023 verilerine göre, online market alışverişi yapan kullanıcı sayısı dünya genelinde %60 oranında artmıştır. Türkiye’de ise Getir, pandemi döneminde kullanıcı tabanını %150 artırmış ve günlük sipariş hacmini 2020 yılında 1 milyonun üzerine çıkarmıştır (Statista, 2023). Kullanıcıların kolay sipariş verebilmesi, hızlı teslimat süreçleri ve sezgisel arayüz tasarımları, bu platformları rakiplerinden ayırarak pazar lideri konumuna getirmiştir.
- Bankacılık ve Finans Teknolojileri: Kullanıcı dostu mobil bankacılık uygulamaları, fiziksel şubelere olan bağımlılığı büyük ölçüde azaltmıştır. Türkiye Bankalar Birliği’nin 2023 raporuna göre, dijital bankacılık kullanıcı sayısı son beş yılda %70 oranında artmıştır. Örneğin, Kuveyt Türk ve benzeri bankalar, müşterilerinin %85’inin finansal işlemlerini mobil uygulamalar aracılığıyla gerçekleştirdiğini bildirmektedir (Türkiye Bankalar Birliği, 2023). Kullanıcı dostu arayüzler, yapay zeka destekli müşteri hizmetleri ve hızlı işlem süreçleri, UX odaklı bankacılık deneyiminin temel taşlarını oluşturmaktadır.
Şekil 4: Kuveyt Türk Mobil Uygulaması / Şekil 5: Kuveyt Türk Mobil Uygulaması
- Sağlık Teknolojileri: MHRS ve e-Nabız gibi platformlar, sağlık hizmetlerine erişimde büyük kolaylıklar sağlamaktadır. Sağlık Bakanlığı'nın 2023 verilerine göre, MHRS üzerinden randevu alma oranı son beş yılda %85 artmış, e-Nabız kullanıcı sayısı ise 30 milyonu aşmıştır (Sağlık Bakanlığı, 2023). Kullanıcı deneyimi odaklı tasarımlar, hastaların randevu alma, test sonuçlarını görüntüleme ve reçete yönetimi gibi işlemlerini zahmetsizce yapmalarını sağlamış, böylece sağlık hizmetlerine erişimi daha verimli hale getirmiştir.
Şekil 6: MHRS Uygulaması / Şekil 7: e-Nabız Uygulaması
UX tasarımı, gelecekte yapay zeka, artırılmış gerçeklik (AR) ve makine öğrenimi gibi teknolojilerle daha da kişiselleştirilmiş ve sezgisel hale gelecektir. Büyük şirketler bu alanda önemli yatırımlar yapmaktadır:
- Yapay Zeka Destekli UX: Google, 2023 yılında AI destekli UX optimizasyonları yaparak, arama sonuçlarında kullanıcı niyetini daha iyi anlamaya yönelik güncellemeler yapmıştır (Google AI Research, 2023).
- Airbnb ve Kullanıcı Deneyimi Dönüşümü: Airbnb, kullanıcılarına daha iyi kişiselleştirilmiş öneriler sunmak için yapay zeka algoritmalarını kullanarak dönüşüm oranlarını %30 artırmıştır (Airbnb UX Research, 2023).
- Tesla’nın Otomotivde UX Kullanımı: Tesla, kullanıcı deneyimini geliştirmek için otonom sürüş ve sezgisel ekran tasarımlarına yatırım yaparak müşteri memnuniyetini %40 oranında artırmıştır (Tesla Annual Report, 2023).
UX’in Etkisi Nasıl Ölçülür?
UX’in etkisini somut olarak değerlendirmek için çeşitli metrikler kullanılmaktadır:
- Dönüşüm Oranları: Kullanıcı dostu arayüzlere sahip bir web sitesi veya uygulama, dönüşüm oranlarını %200’e kadar artırabilir. Örneğin, Amazon’un "Tek Tıkla Satın Alma" özelliği, UX iyileştirmelerinin e-ticaret satışlarına doğrudan etkisini kanıtlayan en iyi örneklerden biridir (Baymard Institute, 2023).
- Terk Etme Oranları (Bounce Rate): Kötü bir UX’e sahip web sitelerinin ve mobil uygulamaların terk edilme oranı %70’e kadar çıkabilmektedir. Kullanıcılar, karmaşık navigasyon yapıları veya uzun yükleme süreleri nedeniyle platformları hızla terk etmektedir. Google'ın yaptığı bir araştırmaya göre, yüklenmesi 3 saniyeden uzun süren mobil sayfalar, ziyaretçilerin %53’ünü kaybetmektedir (Think with Google, 2023).
- Net Promoter Score (NPS): Kullanıcıların bir ürünü veya hizmeti başkalarına önerme olasılığını ölçen bir metriktir. Yüksek bir NPS, kullanıcı deneyiminin başarılı olduğunu gösterir. Örneğin, Apple’ın NPS puanı 72 olup sektör ortalamasının üzerindedir. Kullanıcı deneyimine yapılan yatırımlar, marka sadakatini doğrudan etkilemektedir (Forrester Research, 2023).
Sonuç
Kullanıcı deneyimi (UX), teknolojinin etkili ve verimli kullanımını sağlayan temel bir unsurdur. McKinsey & Company’nin 2023 raporuna göre, iyi UX tasarımlarına sahip ürünler, müşteri memnuniyetini %35 oranında artırmakta ve işletmelerin gelirlerini %25’e kadar yükseltebilmektedir. UX, sadece estetik değil, kullanıcıların ihtiyaçlarını anlamaya ve karşılamaya yönelik stratejik bir yaklaşımdır. Gelecekte, yapay zeka ve makine öğrenimi gibi teknolojilerle desteklenen UX tasarımları, kişiselleştirilmiş deneyimleri daha da ileriye taşıyarak, kullanıcıların dijital hizmetlerle olan etkileşimini optimize edecektir.
Kaynakça
- Şekil 1: https://www.shutterstock.com/tr/image-vector/logo-ux-sketch-draw-style-vector-277867241
- Şekil 2: https://www.trendyol.com/s/hizli-market
- Şekil 3: https://getir.com/?gad_source=1&gclid=CjwKCAiAjfyqBhAsEiwA-UdzJHV7BR_HuXB21bfvVaaClNFrt4FlmNX7jdIlUsd9-YQhSsb4fJzjKBoCzjwQAvD_BwE
- Şekil 4 ve 5: https://www.kuveytturk.com.tr/
- Şekil 6: https://www.mhrs.gov.tr/
- Şekil 7: https://enabiz.gov.tr/
- Sirk, C. "The Godfather of UX: Don Norman and User-Centered Design". CRM.org.
- ISO 9241-210. "Ergonomics of Human-System Interaction - Part 210: Human-Centered Design for Interactive Systems". ISO.
- "Getting Started with Usability". WQ Usability.
- "Userspots: UX Design and Research". Userspots.com.
- "Getir'in Sosyolojisi". Başlangıç Noktası
