Önceki
Açık Bankacılık Nedir?
Açık Bankacılık, finansal verilerin güvenli bir şekilde üçüncü parti hizmet sağlayıcılarla paylaşılmasını sağlayan bir sistemdir. Bu sistem, kullanıcıların bankacılık ve finansal hizmetlere daha kolay erişim sağlamalarını ve daha iyi hizmet almalarını amaçlar.
Örneğin; Kuveyt Türk Mobil uygulamanızdan diğer bankalardaki hesaplarınıza erişebilir, finansal verilerinizi kontrol edebilir, farklı finansal hizmetleri tek bir platform üzerinden yönetebilir ve Açık Bankacılık hesaplarınızı da göz önünde bulundurarak daha verimli finansal kararlar alabilirsiniz.
Ödeme Hizmetleri Veri Paylaşım Servisleri (ÖHVPS) ne demektir?
Türkiye’de Açık Bankacılık lisans ve faaliyet izinleri TCMB üzerinden verilmekte iken, sistemin teknik altyapısı BKM tarafından sağlanmaktadır. Sisteme dahil olmak isteyen kurum ve kuruluşların, TCMB ile yasal süreçler, faaliyet izinleri ve denetim süreçlerini yürütürken, BKM’nin GEÇİT sunucusu üzerinden Açık Bankacılık sertifikasyonlarını tamamlaması gerekmektedir.
Açık Bankacılık, finansal verilerin güvenli bir ortamda 3. partiler ile paylaşılması anlamına gelmekte iken, “Açık Bankacılık ile hangi işlemler yapılır?” sorusunun cevabı Ödeme Hizmetleri Veri Paylaşım Servisleri (ÖHVPS) ile belirlenmektedir.
ÖHVPS Açık Bankacılık kümesi altında tanımlanmış iki temel hizmeti içermektedir.
-
Ödeme Emri Başlatma Hizmeti: Ödeme hizmeti kullanıcısının isteği üzerine başka bir ödeme hizmeti sağlayıcısında bulunan ödeme hesabıyla ilgili sunulan ödeme emri başlatma hizmeti. [Kanun 6493, Madde 12, birinci fıkra, (f) bendi]
-
Hesap Bilgisi Hizmeti: Ödeme hizmeti kullanıcısının onayının alınması koşuluyla, ödeme hizmeti kullanıcısının ödeme hizmeti sağlayıcıları nezdinde bulunan bir veya daha fazla ödeme hesabına ilişkin konsolide edilmiş bilgilerin çevrimiçi platformlarda sunulması hizmeti. [Kanun 6493, Madde 12, birinci fıkra, (g) bendi]
Görsel 1
BKM Açık Bankacılık Sertifikasyonları Nelerdir?
Ödeme hizmetleri veri paylaşım servisleri kapsamında iki tür Ödeme Hizmeti Sağlayıcı bulunmaktadır:
i. Hesap Bilgisi Hizmeti Sağlayıcısı [HBHS, ing. Account Information Service Provider (AISP)]
ii. Ödeme Emri Başlatma Hizmeti Sağlayıcısı [ÖBHS, ing. Payment Initiation Service Provider (PISP)].
Gerekli izinlere sahip olarak bu hizmetlerden birini veya her ikisini sunan Ödeme Hizmeti Sağlayıcılar ÖHVPS servisleri kapsamında Yetkili Ödeme Hizmeti Sağlayıcısı (YÖS) olarak, nezdinde ödeme hesabı bulunan ödeme hizmeti sağlayıcıları ise Hesap Hizmeti Sağlayıcısı (HHS) olarak adlandırılmaktadır.
Dolayısıyla BKM nezdinde Açık Bankacılık sertifikasyonları HHS sertifikasyonu ve YÖS sertifikasyonu olarak iki ayrı süreçtir:
-
HHS Sertifikasyonu: Nezdinde ödeme hesabı bulunan tüm kurumların belirli tarihlere kadar HHS sertifikasyonlarını tamamlaması gerekir. Düzenlemeler uyarınca bankalar, elektronik para kuruluşları, ödeme kuruluşları ve Posta ve Telgraf Teşkilatı AŞ, HHS olacaktır.
-
YÖS Sertifikasyonu: Düzenlemeler uyarınca bankalar ve TCMB nezdindeki faaliyet izinlerinde Madde 12, (f) veya (g) bendi bulunan elektronik para kuruluşları ve ödeme kuruluşlarının YÖS sertifikasyonlarını tamamlaması gerekir.
BKM tarafından sertifikasyonların tamamlanması gereken güncel tarihler uyum tarihleri olarak yayınlanmaktadır.
Açık bankacılık (Open Banking) nasıl çalışır? Avantajları nelerdir?
TCMB Yönetmelik ve Tebliğ hükümlerine göre ÖHVPS için temel prensipler şu şekilde özetlenebilir:
• HHS, ödeme hizmetleri veri paylaşım servislerini BKM Geçidi (GEÇİT) aracılığı ile HBHS ve ÖBHS’ye sunmakla yükümlüdür.
• Ödeme emri başlatma hizmetinde açık iletişim servisinin tarafları ÖBHS ile HHS’dir.
• Hesap bilgisi hizmetinde açık iletişim servisinin tarafları HBHS ile HHS’dir.
• HHS, GEÇİT ve ÖBHS/HBHS arasında bağlantılar uçtan uca güvenli bir şekilde sağlanmaktadır.
• ÖHVPS kapsamında müşteriye HHS nezdinde Güçlü Kimlik Doğrulama (GKD) yapılması esastır.
Görsel 2
Açık Bankacılık, kullanıcılar için birçok avantaj sunar. Bunlardan bazıları şunlardır:
-
Şeffaflık ve Güvenlik: Kullanıcıların finansal verileri, tamamen kullanıcı rızası ile paylaşılır ve gizlilik hakları korunur.
-
Kolaylık: Farklı banka hesaplarını tek bir platformda yönetme imkanı sağlar.
-
Verimlilik: Finansal işlemleri hızlandırır ve daha düşük maliyetli hizmetler sunar.
-
Yenilik: Üçüncü parti Fintech firmaları ve bankaların geliştirdiği API'ler sayesinde kullanıcı deneyimini geliştirir.
-
Standartlaşma: Farklı bankaları farklı şekillerde veri paylaşımına izin verdiği eski yöntemleri kaldırarak, BKM tarafından belirlenen ÖHVPS API İlke ve Kuralları ile veri paylaşımı standartlaştırılmıştır.
Açık Bankacılık hizmetlerine bankanız, e-para / ödeme kuruluşunuzun mobil ya da internet menüsünden kolaylıkla erişiminiz sağlanmaktadır. Birçok avantaj sunan Açık Bankacılık hizmeti henüz ücretsiz olarak sunulmaktadır. Bununla birlikte BKM nezdinde sunulan servisin ücretlendirilmesi yönünde çalışmalar devam etmektedir.
Açık Bankacılık Güncel Durum ve BKM Versiyon Geçişleri
Türkiye’de Açık Bankacılıkla ilgili çalışmalar hızla devam ederken, en güncel konu başlıkları:
-
28 Mart 2025 Cuma günü Resmî Gazete’de yayınlanan Yönetmelik değişiklikleri,
-
Zorunluluğa tabi kurumlar için, Açık Bankacılık sertifikasyonlarının tamamlanması için revize edilen tarihler,
-
KM nezdinde açıklanan ÖHPVS 2.0 yeni sürüm geçişi olarak özetlenebilir.
TCMB, 28 Mart’ta Resmi Gazete’de yayınlanan Yönetmelik ve Tebliğ değişiklikleri ile;
-
Nezdinde bulunan ödeme hesapları için müşterilerine doğrudan çevrim içi erişim imkanı sağlamayan ödeme hizmeti sağlayıcı kurumların Açık Bankacılık kapsamında BKM GEÇİT’e bağlanması zorunluluğu ortadan kalkmış,
-
Açık Bankacılık kapsamında BKM GEÇİT altyapısına entegrasyon ve sertifikasyon zorunluluğu kapsamı daraltılmıştır. Kapsam:
-
-
TCMB FAST katılımcıları ve
-
-
FAST katılımcısı olmayan kurumlardan ödeme hacmi bakımından (her yıl hesaplanacak) ilk 10 arasında yer alan kurumlar olarak sınırlandırılmıştır.
Sektörde genel olarak Açık Bankacılık kapsamının daraltılması olarak yorumlanan bu değişikliklere ek olarak BKM sertifikasyon tarihlerini de güncellemiştir. BKM’nin açıklandığı tarihler, farklı kırılımlarla detaylandırılmakla birlikte genel olarak şu önemli bilgilendirme açıklamada yer almıştır:
“ÖNEMLİ BİLGİLENDİRME: 31 Aralık 2025 tarihinde geçiş zorunluluğu olan HHS’lerin 1 Ağustos 2025 tarihinden sonra Sürüm 2.0.0 sertifikasyonuna gelmesi durumunda en geç 31 Aralık 2025 tarihine kadar sertifikasyon sürecini tamamlayarak üretime geçmeleri gerekmektedir.”
Diğer bir önemli konu başlığı da BKM tarafından taslak olarak tutulan ÖHVPS 2.0 versiyon çalışmalarının, uyum tarihlerinin açıklanmasıdır. Açıklanan tarihlere göre, henüz “Taslak Sürüm” olarak tutulmakta olan ÖHVPS 2.0 versiyonu, bu yılın 2. yarısında tamamlanacak ve Ağustos ayı sonrasında sertifikasyonlara başlanacaktır. ÖHVPS 2.0 kapsamında “İleri tarihli ödeme emri” ve “Düzenli ödeme emri” gibi kapsamlı yeni özellikler gelmekle birlikte, en göze çarpan değişiklik, artık başka bankalardaki kart bilgilerinin de hesap bilgileri gibi paylaşılmasıdır. Bu sayede aynı hesap bilgileri gibi, son kullanıcılar tüm bankalardaki kart bilgilerini de tek uygulama üzerinden görebilecek ve daha bütünsel bir finansal bakış açısına sahip olacaklardır. Taslak olarak tutulan sürüm’ün değişme ya da güncellenme ihtimali olmakla birlikte, genel kapsam bu üç ana başlıkta toplanmıştır.
Sektörde oldukça önemli değişiklikler olarak heyecanla beklenen bu gelişmeler ile birlikte, bu yılın ikinci yarısından itibaren v2.0 geçişlerinin de yapılmaya başlanması ile oldukça hareketli günlerin bizi beklediğini söyleyebiliriz.
Architecht olarak Airapi Açık Bankacılık ve API Yönetim Platformu ürünümüzle birçok kuruluşa açık bankacılık sertifikasyonu konusunda destek sunuyoruz.
Airapi Açık Bankacılık ve API Yönetim Platformu’nu detaylı incelemek isterseniz ürün sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.
