Blog Kapak Görselleri Desktop Yüksek Kalite

Analiz’den Analiste: Yapay Zeka

Analitik, Analiz ve Analist kavramlarına gelmeden önce Benjamin Bloom’un “Bilişsel Alan Basamakları”na değinmenin faydalı olacağını düşünüyorum. Bloom’a göre Bilişsel Alan; Knowledge, Comprehension, Application, Analysis, Synthesis, and Evaluation olarak bilinen ve Türkçeye Bilgi, Kavrama, Uygulama, Analiz, Sentez ve Değerlendirme olarak çevrilmiş altı basamaktan oluşmaktadır ve her basamak da kendi altı basamağından türemiştir. Aynı zamanda her basamak sonraki basamağın ön koşuludur. Tıpkı bir analistin bir işi yaparken bu sıralamalarda hareket ederek analizini tamamlaması gibi. Bu basamaklar bir insanın bir durumda uzmanlaşma sürecinin de yolculuğudur. Önce bilgi edinilir ve bu bilginin iyice kavranmasının ardından belirli pratiklerle sindirilmesi gerçekleşir. Sonrasında edinilen bilginin analizine geçmek mümkün hale gelir. Bu sıralamayı teoride olduğu kadar pratikte de görmek mümkündür. Örneğin doğa yürüyüşü ve Kampçılık gibi bir hobi edinmek istiyorsunuz. Önce bu işle ilgili temel bilgileri edinmeye başlarsınız. (Doğa yürüyüşü nedir, kampçılık nedir vs.) Ardından kavramak için daha çok okur ve bilgilerinizi pekiştirirsiniz. Artık kavradığınız bu bilgileri bir adım öteye taşır ve bir spor mağazasına giderek malzemeleri edinip ilk kampınıza doğru yola çıkarsınız. Tüm bunlardan sonra daha da ileri giderek bu hobiyi analiz etmeye, derinleştirmeye başlarsınız. Hobinizi daha verimli ve kullanışlı hale getirmek için yollar arar daha da içine girersiniz. Dolayısıyla analiz kavramını farkında olmasak da belirli bir düzeyde kullanıyoruz. Hazırsanız hem teoride hem de pratikte bu kavramı daha derinlemesine incelemek için başlayalım!

Analiz Nedir?

Eski Yunanca análysis- ανάλυσις sözcüğünden türemiş olan kelime Türkçede “çözümleme, ayrıştırma” anlamında kullanılmaktadır. Bunu; bir konuyu, durumu, maddeyi vs. derinlemesine anlamak için küçük parçalara ayırmak olarak da düşünebilirsiniz. Günümüzde bu kavramın birçok kelimenin sonuna eklenerek (Psikanaliz, Veri analizi, Risk analizi, Ekonomik Etki Analizi vb.) her alanda kullanıldığını görebiliriz. Bazıları çok havalı gibi görünse de birçoğu sadece verilerin ayrıştırılması anlamında kullanılmaktadır. Kelime kökeni olarak ayrıştırma anlamına gelse de uygulamada bu terim yetersiz kalmaktadır. Analiz etmek, işin tüm yönleriyle öğrenilmesi, varsa eksik yanlarının ortaya çıkarılması, geliştirilmesi/değiştirilmesi gereken durumların tespit edilmesi gibi konuya göre farklı bakış açılarıyla incelenmesi anlamına gelmektedir. Konunun niteliğine göre değişiklik gösterse bile bazen nicelik bile analizin boyut kazanmasına neden olabilir. Örneğin veri analizi nicelik açısından oldukça yoğun olan bilginin ayrıştırılması için kullanılan ve günümüzde oldukça popüler olan bir analiz koludur.

Ne Kadar Analitik Düşünüyorsunuz?

Gelelim Analitiğe. Genelde mülakatlarda karşımıza çıkan bir sorudur ne kadar analitik düşünceye sahip olduğumuz. Mühendisler olarak analitiğimize asla ve kat’a laf söyletmeyiz  Bakalım bu kavramı ne kadar iyi biliyoruz? Analitik analiz kelimesinden türemiş “Çözümlemeli, Ayrıştırmalı” anlamına gelmektedir. Yani analitik düşünme de bu anlamda ele alınabilir. Analitik düşünme, karmaşık sorunları sistematik olarak parçalara ayırma, verileri ve bilgileri analiz etme ve mantıksal sonuçlar çıkarma yeteneğini içerir. Detaylara büyük bir dikkat, eleştirel düşünme yeteneği ve güçlü bir analiz çerçevesi gerektirir. Dolayısıyla; analitik düşünme, bireylerin problemlere mantıklı ve sistematik bir şekilde yaklaşmasını sağlayan bilişsel bir beceridir. İlgili bilgilerin toplanmasını, kanıtların değerlendirilmesini gerçeklere ve kanıtlara dayalı sonuçlar çıkarılmasını içerir. Analitik düşünme seviyenizi değerlendirmek için aşağıdaki soruları göz önünde bulundurduğunuzda ne kadar analitik düşündüğünüze de karar verebilirsiniz: Sebep-sonuç ilişkilerini tanımlayabiliyor musunuz? Karmaşık sorunları yönetilebilir parçalara ayırabilir misiniz? Sorunlar ya da bilmediğiniz yeni durumlar karşısında ne kadar irdeleyici ve daha az duygusalsınız? Cevaplarınız ne kadar olumlu olursa, güçlü analitik düşünme becerilerine sahip olma olasılığınız da o kadar fazladır.

Analist Olmak

Analiz ve analitik düşünme terimlerini konuştuktan sonra bu iki kavrama da sahip olan kişiyi konuşabiliriz: “Analist”. Analist olmak analitik düşünme becerisine sahip olmanın ötesine geçer. Bu becerileri profesyonel bir ortamda etkili bir şekilde uygulama becerisini gerektirir. Analistler, içgörü ve öneriler sağlamak için verileri toplamak, düzenlemek ve yorumlamaktan sorumludur. Kalıpları ve eğilimleri ortaya çıkarmak için istatistiksel analiz, veri görselleştirme ve tahmine dayalı modelleme gibi çeşitli araç ve teknikleri kullanırlar. Analiz yaparken, analistlerin temel amacı, verilerdeki kalıpları ve eğilimleri ortaya çıkarmaktır. Bu sayede, işletmelerin veya kuruluşların karar alma süreçlerine değerli bilgiler sunabilirler. İş dünyasında, analistler pazar trendlerini analiz ederek şirketlere rekabet avantajı sağlayabilirler. Finans sektöründe, analistler piyasa verilerini analiz ederek yatırım kararlarına yardımcı olabilirler. Sağlık sektöründe, analistler tıbbi kayıtları analiz ederek hastalıkların teşhisinde yardımcı olabilirler. Bu örnekler, analistlerin farklı sektörlerdeki rol ve etkilerini göstermektedir. Bununla birlikte, analistlerin sadece analitik becerilere değil, aynı zamanda iletişim becerilerine de sahip olmaları gerekmektedir. Analistler, bulgularını paydaşlara etkili bir şekilde aktarabilmeli ve anlaşılır bir şekilde sunabilmelidir. Bu hem sözlü hem de yazılı iletişim becerilerini gerektirir. Analistler, karmaşık verileri anlaşılır bir şekilde sunarak karar vericilerin doğru ve bilinçli kararlar almasına yardımcı olurlar. Ayrıca, analistlerin güçlü iletişim becerilerine sahip olmaları da önemlidir, çünkü bulgularını paydaşlara etkili bir şekilde aktarmaları gerekmektedir. Analistler, analitik düşünme becerilerini profesyonel bir ortamda uygulayabilen ve verileri anlamlı bir şekilde yorumlayabilen kişilerdir.

Yapay Zeka ve Analiz

Bir soruyla başlayalım: Sizce yapay zekayı “Yapay Zeka” yapan şey nedir? Cevap: “Analiz edebilmesi”. Evet, öğrenebilmesi değil analiz edebilmesidir. Hatta analizini senteze çevirerek değerlendirme sürecine kadar ulaşmasıdır. Yapay zekanın (AI) ortaya çıkışı analiz alanında devrim yarattı. Yapay zeka destekli araçlar ve algoritmalar, büyük miktarda veriyi inanılmaz hızlarda işleyerek analistlerin daha önce hayal dahi edilemeyecek içgörüleri ortaya çıkarmasına olanak tanır. Makine öğrenimi algoritmaları, kalıpları tanımlayabilir ve geçmiş verilere dayanarak tahminler yapabilir, böylece analizin doğruluğunu ve verimliliğini artırabilir. Üstelik yapay zeka, tekrarlanan görevleri otomatikleştirerek analistlerin daha üst düzey düşünmeye ve stratejik karar almaya odaklanmasına olanak tanıyor. Yapay zeka ve analizin entegrasyonunun endüstriler arasında geniş kapsamlı etkileri vardır. Finans alanında, yapay zeka destekli ticaret algoritmaları piyasa eğilimlerini analiz edebilir ve gerçek zamanlı olarak yatırım kararları verebilir. Sağlık hizmetlerinde yapay zeka, tıbbi kayıtları analiz edebilir ve hastalıkların teşhisine yardımcı olabilir. Savunma sistemlerinde yapay zeka destekli olmayan envanterin değeri bile tartışma konusu haline gelmiştir. Ülkeler kendi sistemlerinde yapay zeka kullanılabilen teknolojilere yönelmiştir. Pazarlamada yapay zeka, tüketici davranışını analiz edebilir ve reklam kampanyalarını kişiselleştirebilir. Tüm bunların yanında yapay zeka, analizleri analiz etmek için de kullanılabilir. Yapılan bir analizin eksik ya da hatalı kısımlarına dair yorum yapabilir ve iyileştirilmesi için analistlere ufuk açabilir. Yıllarca tamamlanamayan bir analizin ufak bir hatadan kaynaklanma ihtimalini de ortadan kaldıran çözümleri bize sağlamış olur. Olasılıklar sonsuzdur ve yapay zeka ile analiz arasındaki sinerji, problem çözme ve karar alma yaklaşımımızı yeniden şekillendirmektedir.

Sonuç olarak analitik düşünme, bireylere modern dünyanın karmaşıklıklarında yol alma gücü veren değerli bir beceridir. Analiz kavramını anlayarak ve analitik düşünme becerilerimizi geliştirerek daha etkili problem çözücüler ve karar vericiler haline gelebiliriz. Dahası, yapay zekanın yükselişi, analistlere ileri teknolojilerden yararlanma ve yeni içgörülerin kilidini açma konusunda heyecan verici fırsatlar sunuyor. Analitik düşünmenin gücünü ve yapay zekanın potansiyelini benimsedikçe, çeşitli alanlarda inovasyon, verimlilik ve problem çözme konularında önemli ilerlemeler kaydetmeye hazır olduğumuzu düşünüyorum.