Görsel: İbrahim Özbunar

Çevik olmak demek, hızla değişen ortam şartlarına çok hızlı adapte olabilmek demektir. Söylemesi kolay, uygulaması bir o kadar da zordur. Çünkü çevik olmak için kaslı ve donanımlı olmak gerekir. Teknik bilgi, alan uzmanlıkları, yeterli finansman, yetişmiş insan kaynağı, motivasyon, organize olma kabiliyeti, olgun iş süreçleri, iş sürekliliği, teknolojiden beslenmiş araç ve gereçler ve müşteri memnuniyeti yönetimi gibi birçok başlığı sistematik bir şekilde ele almak, olgunlaştırmış olmak demektir. Her zaman hazır, diri ve iradeli olmak demektir. Bütün bunlar çok ciddi disiplin gerektirir. Bir bireye dahi disiplin kazandırmanın kolay olmadığı düşünülürse, onlarca, yüzlerce hatta binlerce bireyden oluşan bir şirketin tamamının disiplinli hareket etmesinin ne kadar zor olacağı aşikardır. İşin özü; ölçeklenebilir çevik bir organizasyon sahibi olmak isteyen bir şirketin teknoloji, insan ve süreçlerini buna göre tasarlamış olması gerekmektedir.

Şirketlerin çeviklik kazanması için icat edilmiş çevik (agile) yöntemler, an itibarıyla tüm dünyanın dikkatini çekmiş, birçok şirket tarafından uygulanmaya başlanmış ve önemli mesafeler kat edilmiştir. Çevik ritüeller çalışanları katma değerli sonuçlara ve müşteri memnuniyetine odaklar. Söz konusu çevik pratikler hakkında birçok kitap ve online içerik yayınlanmıştır. Bu konuda temel bilgi ihtiyacını karşılamak isteyenler bunun gibi birçok kaynağa ulaşabilirler. Buna ek olarak Harvard Business Review Türkiye tarafından yayınlanmış bu bağlantıda bulunan e-kitap’tan da faydalanabilirsiniz.

Architecht’te, agile çerçeve olarak uluslararası en iyi pratikleri içeren Scrum.org, SAFe, Spotify ve McKinsey referans modellerini temel alan, ülke ve şirket kültürümüze uyarlamış olduğumuz kendi çevik çerçevemizi kullanıyoruz. Scrum, Kanban, pair programming, design thinking, chapter lead ritüelleri, test güdümlü geliştirme (TDD), test otomasyonu, sürekli entegrasyon ve yaygınlaştırma (DevSecOps: CI&CD) gibi çevik pratiklere bir alet seti gibi bakıyor, hangi durumda ne ihtiyaç ise o pratiği tam yerinde kullanmaya özen gösteriyoruz. Çevik pratiklerle ilgili algı dünyamızı genel anlamda resmeden şu güzel yazıya göz atabilirsiniz.

Ölçeklenebilir çeviklik; çevik pratikleri kurumsal düzeyde uygulamak için bir ölçeklendirme çerçevesidir. Bireyleri ve takımları çevik pratiklerle donatmak, şirketin çevik olması için yeterli olmadığı gibi uygulayan bütün şirketler tarafından deneyimlenmiş ve açığa çıkmış bir gerçektir. Architecht olarak amacımız sadece birey ve takım bazında çeviklik kazanmak değil, bununla beraber şirketin tamamını, ölçeklenebilir yüksek performanslı çevik bir şirket haline dönüştürmektir. Tüm şirketin çevikleşmesi, büyük değişiklikler yapmayı gerektirdiğinden, çoğu şirket takım düzeyinde veya en fazla departman düzeyinde çevikleşme adımları atabilmektedir. Bu konuda öncü ve radikal adım atabilmek büyük cesaret gerektirmektedir. Architecht bu cesareti göstermiş nadir şirketlerden birisidir ve aktif organizasyon yapısı uçtan uca ölçeklenebilir çevik bir yapıyı benimsemiştir.

Bu tip organizasyonlarda;

• Ürün geliştirme ve proje (delivery) kadroları; yatayda Chapter Lead’ler vasıtası ile Chief Technology Officer’a (CTO), dikeyde ise Product Owner’lar vasıtası ile Chief Product Officer’a (CPO) bağlanır.
• Squad’lar kendi kendine yetecek şekilde multidisipliner olarak yapılandırılır.
• Dijital ürün yönetiminin önemli fonksiyonlarından teknik disiplin ve dijital yeteneğin gelişiminin takibi Chapter Lead’e, işlerin öncelik yönetimi ve ürün sahipliği Product Owner’a, geliştirme süreci ve üretim disiplini Scrum Master’a, squad’ın takım uyumu ise squad’ın tamamına emanet edilir.
• Organizasyon yönetimindeki atama, yer değiştirme, performans yönetimi gibi tüm ihtiyaçlarımız bu yapılara göre yeniden yapılandırılır.

Bu yapı sayesinde organizasyonun değişim ihtiyaçlarına çok daha hızlı ve dinamik bir şekilde cevap verebildiğini gözlemleyebilirsiniz.

Yeni nesil ölçeklenebilir çevik organizasyon yapısı, teknik disiplin ve dijital yetenek ihtiyacını karşılamak için de Chapter Lead rolüyle önemli bir müessese getirmektedir. Bu rol öncelikle dijital teknolojilerin kendi disiplinine ait olanlarının şirket bünyesine kazandırılması, teknolojilerin hep güncel ve stabil kalması için etkin faaliyetler yürütürler. Bununla beraber kendi alanlarındaki teknik disiplinin şirket bünyesine kazandırılması, bu tekniklerden oluşan araç setinin kullanıma hazır hale getirilmesi, tekniklerin etkin kullanımı, yaygınlaştırılması ve denetlenmesi ile ilgilenirler. Bunlara ek olarak alanda ihtiyaç duyulan dijital yeteneğin istihdamı, şirket içinde tutundurulması, kabiliyetlerinin dünya standartları seviyesine gelecek şekilde geliştirilmesi, seviyesine uygun iş üretiminin takibi, bireysel moral ve motivasyonun maksimize edilmesi için çaba harcarlar. Son olarak dijital yetenek havuzunun en verimli şekilde kullanılması, doğru yeteneğin doğru yerde konumlandırılması için proaktif faaliyetler yürütürler. Bütün bunları yapabilmek için tasarım ve üretim faaliyetlerinin içerisinde aktif olarak görev almaya devam ederler.

Çevik organizasyondaki önemli rollerden biri de Product Owner rolüdür. Bu rolün en önemli görevi, 3 ve 6 aylık squad yol haritasını tüm paydaşları dahil ederek oluşturmaktır. Bu da geleceği en iyi şekilde ön görmenizi sağlar. Daha sonra tüm iş listesini bir listede (backlog) oluşturmak, küçük parçalara kırmak önemli bir sanattır. Teslim edilebilir küçük parçalara kırılmış, katma değerli işleri bir liste halinde görmek, fırsat buldukça da berraklaştırmak, işi ve öncelikleri çok iyi yönetmenize fırsat verir. Fazla efor ve akıl gerektiren bu süreç ilk başta çok maliyetli görünse de getirdiği doğru ilerleme, katma değerli üretimi önceliklendirme ve müşteri memnuniyeti sonrasında ne kadar değerli olduğu anlaşılacaktır.

Ölçeklenebilir yüksek performanslı çevik bir şirkete dönüşmenin en önemli yapı taşlarına bakacak olursak şu konular öne çıkar:

• Çevik olmak isteyen, kararlı bir üst yönetime sahip olmak.
• Tüm oluşumu insanı merkeze alarak, dolayısı ile insan kaynaklarını merkeze alarak yapmak.
• Deneyimi bir koçluk hizmeti vasıtası ile organizasyona kazandırmak.
• SAFe, Spotify ve Mckinsey çevik organizasyon referans modellerini incelemek, anlamak ve şirket kültürü ile harmanlamak.
• Çevik dönüşüm yol haritasını oluşturacak, takip edecek ve kültür uyum sorularını çözebilecek üst düzey bir katılım olacak çevik dönüşüm ofisi oluşturmak.

Hepimizin bildiği üzere verimliliğin, üretkenliğin, performansın ve çevik olmanın sonu yok. Her zaman bir iyileşme alanı mevcut ve yatırım sırasını bekliyor. Eğer siz de bireyleri ve takımları çevik pratiklerle donatmanıza rağmen hala olmamış alanlar veya iyileşme alanları görüyorsanız, çözümü ölçeklenebilir çevik organizasyon yapısına geçişte arayabilirsiniz. Bu vesile ile daha çevik, daha verimli, daha performanslı olma yolculuğunuz devam etmiş olur.