Günümüzde teknolojinin ilerleme hızı giderek artıyor. Öyle ki, teknolojiyi takip edenlerin bile teknolojik bir haber duyup şaşırmadığı gün neredeyse yok gibi. Bir gün bilmememize rağmen Japonca konuşabildiğimiz bir video hazırlayabileceğimizi öğrenirken, başka bir gün aldığımız maillere cevap vermesi için yapay zeka ile geliştirilmiş yeni bir uygulama olduğunu öğreniyoruz. Yeni çıkan bir konsol oyununun gerçek hayat ile olan benzerliğine hayran kalırken, tıp dünyasında kanser teşhisi için kullanılan görüntü işleme tekniklerini şaşkınlıkla izliyoruz. Tabii bunların yanında artık günlük hayatımızın bir parçası olduğu için şaşırmadığımız durumlar da mevcut. Akıllı telefonlarımızdan birine konum göndermek, ortam sıcaklığı istediğimiz derecenin üstüne çıkınca otomatik çalışan bir klima veya arabayı park ederken mesafe sensöründen gelen “daha fazla yaklaşma, çarpacaksın” uyarı sesi. Tüm bu uygulamalar bir takım çalışması ürünü ve bu takımın bir parçası da (belki en önemli parça ☺️) yazılım ve yazılımcılar.

“Yazılımın kullanıldığı alanları hangileridir?” sorusundan sonra “Kullanılmadığı bir alan var mı acaba?” sorusu akıllara gelebilir. Çünkü her sektörde ve her iş alanında olmazsa olmaz konumdadır. Tüm sektörlere olan etkisinden bahsetmek mümkün değil, ancak bu sektörlerden bazıları için yazılımın önemini birkaç örnek ile açıklayalım;

Sağlık: Yazılımın en çok etkilediği sektörlerden biri de şüphesiz sağlık sektörüdür. Günümüzde hızla değişen ve gelişen teknoloji dünyasında, sağlık sektörü de bu dönüşümden nasibini alıyor. Bu değişimin en belirgin temsilcilerinden biri, Internet of Things (IoT) cihazları ve bu cihazların sağlık sektöründeki kilit rolüdür. Ancak IoT’nin bu alandaki potansiyelini tam olarak anlamak için, yazılımın bu teknolojiyle nasıl birleştiğine odaklanmak gerekmektedir.

Giyilebilir IoT cihazları, kullanıcıların sağlık verilerini sürekli olarak toplar ve işler. Ancak bu verilerin gerçek değerini elde etmek ve hasta bakımını iyileştirmek için yazılımın rolü kritiktir. Sağlık yazılımları, bu verileri anlamlı bilgilere dönüştürerek doktorların, hemşirelerin ve hastaların daha iyi kararlar almasına yardımcı olur. Örneğin, bir hasta tansiyon, nabız ve oksijen seviyelerini sürekli olarak ölçen bir giyilebilir cihaz kullanıyorsa, sağlık yazılımı bu verileri işleyebilir ve anormal bir durum algılandığında otomatik uyarılar gönderebilir [1].

IoT cihazlarından gelen veriler, büyük miktarda ve sürekli olarak akar. İşte bu noktada yazılım, veri analitiği ve yapay zeka (AI) devreye girer [2]. Bu teknolojiler, hastalık trendlerini belirlemek, tedavi yöntemlerini optimize etmek ve hatta hastalıkları önceden tahmin etmek için kullanılabilir.

Örneğin, AI tabanlı yazılımlar, bir kişinin giyilebilir cihazından gelen verileri analiz ederek, o kişinin risk altında olabileceği hastalıkları belirleyebilir ve bu bilgiyi sağlık profesyonellerine iletebilir.

Sağlık yazılımı ve IoT cihazları, hastaların uzaktan izlenmesini ve takip edilmesini kolaylaştırır. Bu, kronik hastalıkları olan kişilere daha iyi bakım sağlamak için büyük bir fırsattır. Örneğin, bir diyabet hastası, kan şekeri seviyelerini giyilebilir bir cihazla izleyebilir ve bu veriler, uzaktan bir sağlık profesyoneli tarafından düzenli olarak kontrol edilebilir. Böylece, hastanın sağlığı daha yakından takip edilebilir ve gerektiğinde müdahale edilebilir.

Ticaret: Geleneksel ticaret ve e-ticaretin arasındaki farka odaklanırsak, yazılımın ticaret sektöründeki etkisini daha iyi anlayabiliriz. Aynı ürünü iki farklı ortamda satışa çıkaran iki işletme düşünelim. Geleneksel yöntemde işletmeci belirli bir yer kiralayıp veya satın alıp ürününü pazarlaması gerekirken, e-ticaret ile satış yapmaya çalışan işletmeci ürünlerini (son kullanıcıya) sergilemesi için fiziki bir lokasyona ihtiyaç duymayacaktır. Görseller veya videolarla ürünü için tüm tanıtıcı içerikleri ilgili platformdan sergileyebilir. Geleneksel yöntemde satışı yapılan bir ürünün geri bildirimi, e-ticaret ile satışa göre daha azdır. Bu da gelişim açısından geleneksel yöntem için eksi puan olacaktır. Müşterilerin satın aldıkları ürünü istedikleri yere kargo aracılığı ile gönderebilme imkanı da e-ticaretin avantajlarındandır. Tüm bu durumlar yazılımın ticaret sektörü üzerindeki etkisinin ne kadar fazla olduğunu göstermektedir. Tüm bu avantajlara rağmen Ticaret Bakanlığının elektronik ticaret bilgi sistemi 2022 yılı verilerine göre; e-ticaret hacminin toplam ticaret hacmi içindeki oranı sadece %18,6. [3]

Gıda: Bilindiği gibi gıda ürünlerinde üretim yapan tesis ve fabrikalarda raf ömrü konusu çok önemlidir. Yazılım kullanarak üretim yapan işletmelerde üretilen her ürünün hangi rafa konulacağı bile kullanılan programlar tarafından belirlenir. LIFO (last-in first-out) veya FIFO (first-in first-out) mantığına göre çalışan işletmelerde gelen ürünün ne zaman raftan alınıp ne zaman sevkiyatı yapılacağı tahminlenerek olası bir gecikmede bilgilendirme yapılmaktadır.

Tarım: Tarım sektörü, insanlığın temel ihtiyaçlarını karşılamada kritik bir rol oynamaktadır. Ancak bu sektör, teknolojik gelişmelerle birlikte büyük bir dönüşüm geçiriyor. Bu dönüşümün en önemli bileşenlerinden biri ise yazılım teknolojileridir. Yazılım, tarım süreçlerini daha verimli, sürdürülebilir ve veri odaklı hale getirerek tarımın geleceğini şekillendiriyor.

Gelişmiş tarım yazılımları, çiftçilere; toprak analizleri, hava tahminleri ve ürün yönetimi gibi önemli bilgilere hızlı erişim sağlamasına olanak tanır. Bu, çiftçilerin daha iyi kararlar almasına ve kaynakları daha etkili bir şekilde kullanmasına yardımcı olur.

IoT cihazları, tarım sektöründe de büyük bir rol oynamaktadır. Bu cihazlar, toprak nemini, hava sıcaklığını ve bitki büyümesini sürekli olarak izleyebilir. Bu veriler, otomatik sulama sistemleri ve gübre uygulamalarını optimize etmek için kullanılabilir [4].

Ayrıca, büyük veri analitiği ve yapay zeka, tarım verilerinin daha derinlemesine analiz edilmesine olanak tanır. Bu, hastalık tahminleri, ürün verimliliği artışı ve zararlı böceklerin kontrolü gibi alanlarda önemli katkılar sağlar.

Sonuç olarak, yazılım teknolojileri tarım sektöründe büyük bir değişimi tetikliyor. Bu değişim, tarımın daha sürdürülebilir hale gelmesine, verimliliğin artmasına ve gıda üretiminin geleceğinin daha güvenli olmasına katkıda bulunuyor.

Eğitim: Yazılımın eğitimdeki etkisi pandemi dönemi ile online eğitimden sonra çok daha fazla artmıştır. Bu dönemde ortaya çıkan EBA eğitim sistemi ve canlı derslerde sıkça kullanılan Zoom, Skype gibi uygulamalar uzaktan eğitimde büyük rol oynamakla kalmamış doğru yönetilirse eğitimin büyük ölçüde uzaktan gerçekleşebileceği ihtimalini de düşünmemizi sağlamıştır. Yazılımın eğitim sektörü üzerindeki diğer büyük etkilerinden biri de şüphesiz bulut teknolojisidir. Bu teknoloji ile kişinin yazılım veya donanım almadan, web ara yüzü ile istenen bilgiye ulaşması sağlanmıştır. Yine bulut teknolojisi ile mesafe ayrımı yapmaksızın bir dosya veya belge üzerinden birden fazla kullanıcı işlem yapabilir ve çalışabilir hale gelebilmektedir. Peki günlük hayatımızın her alanında bu kadar ihtiyaç duyduğumuz yazılım için dünya üzerinde yeterli sayıda yazılımcı var mı? Yeterlilik sorusundan önce dünyadaki toplam yazılımcı sayısını belirtmekte fayda var. 2022 yılı verisine göre; 26.3 milyon [5]. Peki bu sayı ihtiyaçları karşılama noktasında yeterli mi? Tabii ki hayır çünkü yapılan araştırmalara göre arz/talep durumu ve yazılımın hayatımızdaki yeri düşünüldüğünde yazılımcı sayısının daha fazla olması gerektiği vurgulanmıştır [5]. 2023 ve 2024 yılları sonunda olması muhtemel yazılımcı sayıları ise şu şekilde belirtilmiştir;

Grafiğe dayanarak bir tahminde bulunacak olursak 2025 yılında dünya üzerinde 30 milyon yazılımcı olması muhtemeldir [5]. Türkiye’deki yazılımcı sayısı ise 140 bin [7]. Bu sayı da ülkemizin ileride daha çok yazılımcıya ihtiyaç duyacağı anlamına gelebilir (Dünyaya kıyasla yazılımcı başına düşen kişi sayısına göre). Tabii sektörde yazılımcı popülasyonu kadar nitelikli personel yetiştirilmesi de oldukça önemlidir. Bu konuda Üniversitelere, kamu kuruluşlarına ve özel sektöre de büyük görevler düşmektedir ki bununla ilgili adımlar görmek umut vericidir.

Kamu kuruluşlarınca yürütülen 1 milyon istihdam projesi kapsamında bilgi teknolojileri alanında kariyer sahibi olmak isteyen kişilere eğitim verilerek sektördeki personel ihtiyacını karşılama amaçlanmıştır [8]. Özel sektörden örnek vermek gerekirse; Kuveyt Türk iştirakı ile kurulan firmamız Architecht ve Turkcell’in iştirakı ile kurulan Atmosware üniversiteler ile iş birliği içerisinde bulunarak öğrencileri bünyesine katıp, onları yetiştirerek sektöre kalifiye elaman yetiştirip daha sonrasında onlara iş imkanı sunmaktadır.

SONUÇ

Bilişim sektöründeki gelişmeler, ağ teknolojileri ve bilgisayarların 60’lı ve 70’li yıllardaki dönüşümünden günümüze gelindiğinde, o yıllara göre hayal edilmesi güç bir gelişme ve dönüşüm geçirmiştir. İnternet teknolojileri ve ilişkili teknolojiler eğitim, tarım, sağlık, gıda gibi birbirinden farklı pek çok sektörü daha doğrusu hayatın her noktasını değiştirmeye ve dönüştürmeye başlamıştır. Sektörlerde üretimin ve tüketimin artıyor olması bu dönüşüm ile birlikte yaşam kalitemizin ve konforumuzun arttığını göstermektedir. Tabii bu hızlı değişimin ve gelişimin birtakım sonuçları da olabilir.

 Yazılımın etkisiyle birçok meslek dalında daha az insan gücüne ihtiyaç duyacağımızdan dolayı bazı fiziksel lokasyonların (avm, marketler vs.) ve bazı meslek dallarının biteceği tahminleri her ne kadar kulağa ürkütücü gelse bile yazılımın gereken çaba ile öğrenilebilen yapısını da avantaj olarak görebiliriz. Tabii yazılımın gelişmesi ile sektörlerde yazılımın yapacağı iş bölümlerini büyük dil modeli gibi bazı derin öğrenme modelleri de gerçekleştirebilir. Bu gibi durumların artması ile yazılımcı sayısında çok fazla artış olmayacağı veya azalacağını düşünen ancak buna karşılık araştırmacı yazılımcı sayısının artacağını savunun fikirler de mevcut.

 Her yılın 256. Gününde (2024 yılı için 12 Eylül) kutlanan Dünya Yazılımcılar gününde sayıca daha fazla olmak ümidiyle…

Kaynakça

1. IoT Çözümlerinin Sağlık Sektörüne Etkisi. Erişim: 2023, 12 Eylül. https://ankaref.com/blog/iot-cozumlerinin-saglik-sektorune-etkisi-18
2. Kose, G. (2021). Sağlık Hizmetlerinde Nesnelerin İnterneti Uygulamalarının Bibliyometrik Analizi, 27, 412-432. http://dx.doi.org/10.31590/ejosat.868000
3. 2022’de e-ticaretin toplam ticarete oranı yüzde 18,6’ya çıktı. Erişim: 2023, 14 Eylül. https://www.bloomberght.com/2022-de-e-ticaretin-toplam-ticarete-orani-yuzde-18-6-ya-cikti-2329809
4. Tarımda IoT’nin Kullanımı. Erişim: 2023, 15 Eylül. https://www.ilgazi.com/blog/tarimda-iot/
5. How Many Software Developers Are in the World? Erişim: 2023, 15 Eylül. https://www.griddynamics.com/global-team-blog/number-software-developers-world
6. Number of software developers worldwide in 2018 to 2024 (in millions). Erişim 2023, 17 Eylül. https://www.statista.com/statistics/627312/worldwide-developer-population/
7. Avrupa ülkelerinde yazılım geliştirici sayısı- Dünya çapında programlama dili istatistiği. Erişim 2023, 18 Eylül. https://dogruveri.com/avrupa-ulkelerindeki-yazilim-gelistirici-sayisi-dunya-capinda-programlama-dili-istatistigi/
8. Proje Hakkında. Erişim: 2023, 21 Eylül. https://1milyonistihdam.hmb.gov.tr/proje-hakkinda